Kompakt şalterler,üzerinde termik ve manyetik koruma bulunan alçak gerilim devre kesicileri sınıfına girer. Devre kesiciler normal devre şartlarında devreyi açmaya ve kapamaya, normal olmayan devre şartlarında (kısa devre ve aşırı akım) devreyi kesmeye yarayan mekanik bir koruma düzeneğidir.
Aşırı akım: Nominal akımdan büyük olan akımlardır. Her devrenin ve devredeki her elemanın üzerinde taşıyacağı akımlara nominal akım denir. Aşırı akım geçen iletken telde ölçülen sıcaklığın nominal akıma göre yüksek olması ve sıcaklığın artması nedeniyle kablolarda ve devrede tahribatlara yol açar.
Devreyi aşırı akımlardan korumak için kompakt şalterlerde termik koruma devreye girer.
Termik koruma, bimetal adı verilen sıcaklık karşısında uzama katsayıları farklı iki metalin preslenmesi ile oluşur. Uzama katsayısı fazla olan, uzama katsayısı az olana doğru bükülür ve perdeye temas ederek sistem açtırılır. Böylece devre korunmuş olur.
Kısa devre akımı: Faz-faz arası veya faz-toprak arası temas olursa devreden büyük bir akım geçer. Ohm yasasına göre; V=I.R , I=V/R olur. Temas anında R (direnç)»0 olur. I=V/R ifadesinde R yi yerine yazarsak akımın çok büyük olduğu görülür. Bu akım devrede büyük tahribatlara yol açar.
Devreleri kısa devre akımlarından korumak için manyetik koruma devreye girer. Kısa devre akımına maruz kalınırsa IEC (Uluslararası Elektrik Komisyonu) 60947-2'ye göre şalterler 30ms içerisinde devreyi açması gerekir. Kompakt şalterler 4-10ms gibi çok kısa bir zamanda açarak devredeki oluşacak tahribatı minimuma indirir.
Limitör özelliği: Sabit kontağa yatay u formu verilerek yapılır. Böylece sabit kontağın oluşturduğu manyetik alanın yönü ile hareketli kontağın manyetik alanının yönü zıt olur. Böylece hareketli kontak sabit kontaktan daha hızlı ayrılır. Sonuçta kompakt şalterler daha hızlı zamanda trip konumuna gelir. Böylece devreden en az akım geçmiş olur. Limitör özeliği devreden geçen akımı %75 oranında sınırlar.
MALZEME YAPISI
1. Gövde ve kapak: Kompakt şalterlerde gövde ve kapak yapısı BMC adı verilen cam elyaf takviyeli polyester reçinesinden yapılmıştır. BMC, bakalite göre daha büyük kısa devre akımlarına karşı mukavemeti yüksektir.
2. Kontaklar:
2.1. Sabit ve hareketli kontaklar: Sabit kontagın gümüş kontağı hareketli kontağa göre daha yumuşak yapıdadır. Hareketli kontak bombeli yapıdadır ve serttir. Böylece sabit kontak üzerinde iz yapar ve geçiş direnci en az olur. Kontaklar gümüş ve alaşımlarından yapılmışlardır. Sabit kontak gümüş-karbon, hareketli kontak gümüş-volfram, nikel kullanılır.
2.2. Seperatör: Seperatör arkı söndürmek için kullanılır. Hareketli kontak sabit kontaktan ayrılırken sabit kontaktan hareketli kontağa doğru akım çıkar. Bu akımın sıcaklığı yüzlerce dereceyi bulur. Buradan anlaşılır ki; arkı bir an önce söndürmek gerekir. Ark, arkboynuzları vasıtasıyla parçalanarak söndürülür.
